گروه خبرنگاران افتخاری هلال: سقايی در لغت به معنی آب دادن و آب آوردن است و كسی كه كارش آوردن آب و دادن آب به مردم باشد او را «سقا» می‌گويند و كارش را «سقايی» می‌نامند.

عزاداران حضرت اباعبداله الحسين(ع) به آن شيوه از خوانندگی و عزاداری كه دسته‌های سقا اجرا می‌كنند «سقايی» می گويند.

عزاداری سقايی، خواندن مصائب وارد شده بر اهلبيت عصمت و طهارت(س) به ويژه سرور و سالار شهيدان حضرت اباعبداله الحسين(ع) ذكر و نوحه‌سرايی به طور هماهنگ و دسته‌جمعی نوحه سر دادن.

تفاوت نوحه‌سرايی سقايی با نوحه‌سرايی سينه‌زنی و زنجيرزنی در اين است؛ ذكر نوحه سقايی به طور سنگين و حزين بدون سينه زدن و زنجيرزدن و نواختن طبل و سنج خوانده می‌شود و آهنگی برای سينه‌زدن و زنجير زدن در آن وجود ندارد. هر قدر نوحه‌ها سنگين‌تر و غمگين‌تر باشد و با زنجيرزنی و سينه‌زنی مطابقت نداشته باشد پسنديده‌تر است و با سبك سقايی بهتر تطبيق خواهد كرد.

ذكر نوحه‌سرايی در هيات‌های زنجيرزنی و سينه‌زنی روان‌تر و سبك‌تر است و بايد با آهنگ‌ زدن دست بر سينه و زنجير بر شانه و نواختن طبق و سنج خوانده شود.

در هيات سقايی، خواننده و جواب دهنده هركدام دو دسته شده و هر كدام مصراعی از ذكر سقايی را می‌خوانند تا بتوانند به آسانی نوحه‌سرايی كنند و بر چهره‌ی آنان فشار وارد نيايد و آن‌ها را از خواندن باز ندارد و چنان چه يكی دو نفر از افراد هم نارسايی صدا پيدا كردند، بقيه افراد به طور هماهنگ بتوانند خوانندگی كنند و از جذابيت عزاداری تا پايان مراسم كاسته نشود.

ذكر سقايی به اين شيوه است كه يك نفر به تنهايی يا چندنفر با هم و هماهنگ يك بيت يا يك بند از اول شعر نوحه‌سرايی را می‌خوانند و بقيه‌ی افراد در همان مجلس همان بيت يا بند يا يك بند و بيت ديگر آن را به همان آهنگ جواب می‌دهند تا خوانندگی خواننده و شعر او پايان يابد.

در مجلس سقايی خواننده ابتدا اشعار در مدح و منقبت امامان معصوم به ويژه مولا علی(ع) و حضرت امام حسين(ع) می‌خوانند و با مرثيه آن را ختم می‌كنند.

آن‌گاه ذكر سقايی شروع می‌شود و اين برنامه در طول دو سه ساعت با مدح و مرثيه خوانی و ذكر نوحه‌سرايی دسته‌جمعی با اشعار شهادت و آهنگ‌های مختلف ادامه پيدا می‌كند.

هر خواننده‌ای بايد با اجازه و اشاره «بابا» و سرپرست جلسه خوانندگی را شروع كند و مجلس بايد با خوانندگی بابا و سرپرست آغاز و با خوانندگی و دعا نمودن وی پايان پذيرد.

كيفيت سقاكردن فرزندان

هنگامی كه والدين كودكی تصميم می‌گيرند فرزندشان به خدمتگزاری اباعبداله الحسين(ع) در آيد و سقايی كند، مجلس باشكوهی با حضور هيات سقايی و بابای آن برگزار می‌كند. سقاها پس از اجتماع در مجلس ابتدا به مدح و منقبت ائمه اطهار می‌پردازند و سپس مرثيه‌خوانی و ذكر نوحه‌سرايی سقايی می‌پردازند.

سپس بابای هيات مناسب مجلس را به حاضران اعلام می‌دارد. آن‌گاه فرزند صاحب‌خانه را نزد خود می‌طلبد و به اهل مجلس نشان می‌دهد. آنگاه طبقی را كه يك دست لباس سقايی در آن است و در كنار آن ظرفی از گلاب و شيرينی قرار دارد در مقابل بابا هيات قرار می‌دهند.

بابای سقا، قصيده‌ای كه مربوط به سقا و پوشيدن لباس سقايی قرائت می‌كند. اين قصيده دارای چند بند است و حاضران به آخر هر بند می‌رسند آن را هماهنگ جواب می‌دهند و در آخر هر بند يك قطعه از لباس سقايی را به فرزند صاحب‌خانه می‌پوشاندند كه عبارت است از:

1- كلاه ترمه‌ای ارزشمند كه نشانه افتخار عزاداری و خدمتگذاری امام حسين(ع) است كه بر سرش می‌گذارند.

2- شير و قلاب: تسمه پهنی كه از جنس چرم بوده و يك سر آن سگكی به شكل شير و در سر ديگرش حلقه‌ای به نام قلاب بوده به عنوان كمربند سقايی بر كمرش می‌بندند.

3- كشكولی به عنوان مشك آب سقايی بر كتفش می‌گذارند.

4- جام آبی را به دستش می‌دادند.

5- لنگی به جای نطع سقايی « پوستی كه سابقا سقاها در زير مشك آن را بر كمر می‌بستند.

6- رشته قرمز رنگی كه به عنوان رشته‌ی غم و مانم داری امام حسين(ع) بر كمرش می‌بندند.

پس از پوشاندن لباس سقايی و ختم قصيده با دعا و فاتحه‌خوانی مراسم پايان می‌يابد و به همگی گلاب داده و كام همه را شيرين می‌كنند و در پايان مراسم اهل مجلس را اطعام می‌نمايند و بابای هيات كه فرزند صاحب‌خانه را برای عزاداری سقايی پذيرفته و اين مراسم را اجرا نموده هديه‌ای تقديم می‌كنند.

آن كودك تا پايان عمر سقا محسوب می‌شود و موظف است در تمام مراسم هيات سقايی شركت نمايد و تخلف بدون عذر از اين وظيفه يك نوع پيمان‌شكنی و بی‌حرمتی به ساحت اباعبداله الحسين(ع) محسوب می‌شود.

نمونه‌هايی از اشعاری كه در هنگام پوشيدن لباس سقايی خوانده می‌شود:

ابتدا می‌كنم ز بسم‌اله بعد از آن لا اله الا الله

از محمد مدد همی طلبم كرمی از علی ولی‌اله

ما بنده‌‌ی لا اله الا اللهيم بر دين محمد بن عبداللهيم

اولاد رسول هست تاج سر ما خاك قدم علی ولی‌اللهيم

توحيد كه لا اله الا اله است اسلام محمد ، رسول‌الله است

با اين دو سخن كسی به جايی نرسد گر بی‌خبر از علی ولی‌اله است

عمری است كه دم به دم علی می‌گويم در حال نشاط و غم علی می‌گويم

بالله به جز علی و اولاد علی دردی ز كسی كسی مداوا نكند

يا رب به دلم در علی افزون كن جز نقش علی ز لوح دل بيرون كن

ما را به علی و آل بخشای ز لطف و آن دل كه نه جای او بود پرخون كن

از قول محمد سندی در دست است هركس كه علی را نشناسد پست است

خواهی كه اگر بگويمت كيست علی او نيست خدا ولی خدا را دست است

اين آيين همه ساله در تاسوعا و عاشورای حسينی در حرم هلال بن علی(ع) برگزار می شود.