وی ازهمان دوران کودکی به خاطر داشتن هوش سرشار و تلاش خستگی
ناپذیر در نهایت سادگی و خلوص به تحصیل علم و معرفت پرداخت. مقدمات دروس حوزوی و
سطح و خارج و مراحل تزکیه و تهذیب اخلاقی را در نزد پدر دانشمندش فرا گرفت . . .
حضرت آیت الله آقا میرزا احمد عاملی فرزند ملّا محمد علی آرانی به سال 1279 هجری
قمری در خانواده ای اصیل و روحانی و اهل علم و فضیلت در آران پا به عرصه گیتی نهاد.
وی ازهمان دوران کودکی به خاطر داشتن هوش سرشار و تلاش خستگی ناپذیر در نهایت سادگی
و خلوص به تحصیل علم و معرفت پرداخت. مقدمات دروس حوزوی و سطح و خارج و مراحل تزکیه
و تهذیب اخلاقی را در نزد پدر دانشمندش فرا گرفت. ایشان مدتی نیز مکتب عارف و فاضل
بزرگوار آخوند ملا محمد حسین آرانی تلمذ نمود و از دریای علم و معرفت ایشان بهره ها
برد.
آیت الله در سال 1298 هجری قمری به کاشان هجرت می نماید و از محضر فقیه معاصر جهان
تشیع آیت الله ملا حبیب الله شریف کاشانی دروس فقه و اصول را می گذراند و انفاس
قدسی آن عالم بزرگوار در روحیه و اندیشه عارفانه آقا میرزا احمد تأثیر فراوانی دارد
. ایشان جهت تکمیل تحصیلات حوزوی عازم نجف اشرف شدند و در آن دیار با علما و فقیهان
بزرگواری چونان آیات عظام آخوند محمد کاظم خراسانی صاحب « کفایةُ الأصول» و شیخ
عبدالکریم حائری یزدی پایه گذار حوزه علمیه قم ، شیخ عبدالله مازندرانی و شیخ
فخرالدین نراقی کسب علم و تجربه نمود و توانست در طول چهار سال اقامت در نجف اشرف
مدارج فقهی و علمی خویش را افزایش دهد و از آن بزرگواران کسب اجتهاد نماید.
آیت الله عاملی پس از سال ها کسب کمالات انسانی و تحصیل علوم دینی و معرف اسلامی و
رسیدن به اوج قله فقاهت و جایگاه بلند اجتهاد به سفارش پدر بزرگوارش به زادگاه خویش
مراجعت می نمایند و مسجد قاضی آران در جوار بقاع متبرکه پنج امامزاده، بزرگترین
پایگاه فقه و شریعت را راه اندازی می کنند و تا پایان عمر پر برکت خویش در راه
گسترش علوم دینی و معارف قرآن و بیان احکام شرعی و رفع مشکلات مردم و پرورش شاگردان
بزرگ و تألیف کتاب های فقهی و دینی سپری می نماید. اسلاف پاک و مطهر ایشان همگی از
عالمان و دانشمندان طراز اول و مورد اعتماد مردم بودند که از جمله می توان به ملا
محمد علی، ملا مهدی، ملا محمد حسین، شیخ جعفر، ملا ابوالحسن، ملا محمدتقی، ابوالحسن
خطیب آرانی و … اشاره نمود.
ویژگی های اخلاقی و رفتاری:
آیت الله آقا میرزا احمد عاملی انسانی کامل با فضایل اخلاقی فراوان، مهربان، مردم
دوست، حامی مستمندان و فقرا و یاری رساننده به ضعیفان و بی پناهان بود. کودکان را
مورد نوازش قرار می داد و به همه افراد اعم از کوچک و بزرگ احترام می گذاشت. هیچگاه
لبخند از سیمای جذاب و ملکوتی ایشان محو نمی شد.
ایمان، حسن خلق، آزادگی، ساده زیستی، و فروتنی و گشاده رویی و نرم خویی، پرهیز از
تشریفات از بارزترین ویژگی های اخلاقی معظم له بود. سعه صدر، سخاوت طبع و بخشش
همیشگی، مبارزه با ظلم و ستم، سخت کوشی و شجاعت ایشان زبان زد خاص و عام بود. در
جهت رفع مشکلات مردم و حل اختلافات آن ها نهایت تلاش و جدیت را به عمل می آورد. او
به دردل های نیازمندان با صبر و حوصله فراوان گوش می داد و رسیدگی به وضعیت آنان را
وظیفه دینی و اخلاقی خود می دانست. محل زندگی ایشان مأمن اهل دل و محل تدریس و علم
آموزی و مباحثه با اندیشمندان و عالمانی مانند ملا حبیب الله کاشانی، آقا فخرالدین
کاشانی، ملا عبدالرسول مدنی، آقا شیخ رضا مدنی کاشانی، آقا میر سید علی و سید
محمدرضا یثربی ، آقا سید فخرالدین امامت، آقا سید روح الله خاتمی اردکانی و ملا
محمد حسین نوش آبادی و … بود. ایشان برای بزرگان علم و دین و فضیلت احترام خاصی
قائل بود. تمامی بزرگان منطقه از ایشان به نیکی یاد می کنند.
وی در عمل به فرائض دینی و رعایت تقوا نهایت جدیت را به عمل می آوردند. شب زنده
داری و راز و نیاز با حضرت معبود و اقامه نمازهای یومیه به جماعت در مسجد، اجرای
کلیه اعمال واجب و مستحب از نافله شب تا دعات و زیارات به ویژه زیارت بقاع متبرکه
منطقه به خصوص حضرت محمد هلال بن علی(ع)، چهارشنبه شب ها و جمعه ها از ایشان در طول
حیات پربرکت خویش ترک نمی شد. وی در توقیف و تصدی توقیفات نهایت دقت را داشت و در
حفظ و حراست اموال وقفی دقیق و سخت گیر بود.
مردم شهرهای آران و بیدگل و کاشان و حومه همه از اخلاق و رفتار و کردار نیکوی ایشان
حکایت ها دارند. برقراری درس های تفسیر قرآن و حلقه های قرآن وی، عشق و علاقه به
امام زمان(عج)، روضه خوانی های سوزناک، نمازهای همراه با گریه، صوت دلنشین قرآن،
سجده های طولانی، صدق و زهد و شجاعت و مجاهدت همه از عظمت دینی و مذهبی او و بیانگر
عظمت روحی و معنوی آن بزرگوار بود.
عروج عارفانه:
روح پرفتوح این عالم ربانی و فقیه صمدانی سرانجام در 28 ربیع الثانی 1369 هجری قمری
برابر با بهمن 1328 شمسی در 91 سالگی پس از عمری خدمتگذاری به مردم و تلاش در راه
نشر معارف اسلامی و طی مراحل سیر و سلوک عرفانه به ملکوت اعلی پر کشید و جهان اسلام
در در عزای خویش ماتم زده کرد و به مصداق حدیث شریف:« إذا مات العالم ثلم فی
الإسلام ثلمه لایدها شیء» مرگ ایشان ضربه به جهان اسلام و فقاهت بود. بر روی سنگ
قبر ایشان چنین آمده است:
« إنما یخشی الله من عبادة العلماء»
مرقد مطهر و منور عالم عامل و فقیه کامل اهل بیت عصمت و طهارت علیه السلام حضرت آیت
الله آقا میرزا احمد عاملی آرانی فرزند اسوه مجتهدین حضرت آیت الله آقا ملا محمدعلی
آرانی که در سال 1243 شمسی در آران متولد گردیده و مراتب فضل و کمال را نزد وابدش و
آیات عظام آقا حبیب الله شریف کاشانی و فخرالدین نراقی و … تا مرحله اجتهاد طی
کرد و از آنان اجازه اجتهاد و نقل روایت دریافت نمود وی پس از رحلت والد بزرگوارش
تا زمان وفات در مساجد جامع قاضی، وشاد و بازار آران به اقامه جماعت و وعظ و ارشاد
اشتغال داشت. از آثار مکتوب آن فقیه رساله سبیل الجنان قابل ذکر است.
آیت الله میرزا احمد
بود خیمه گاه شرع وَتَد
عاملی شهره عالمی عامل
آمر خیر و ناهی از هر بد
آنکه عمری به جهد بود و تلاش
یافت آرامگه در این مرقد
چشم پوشید در مه بهمن
از همه خلق و رفت سوی ابد
سال شمسی داشت کلک (شهاب) رحلت آن
فقیه با ابجد
« بر رسول عزیز مهمان باد
آیت الله میرزا احمد »
1328
*************
آثار و تألیفات:
آیت الله عاملی علاوه بر مسئله تقوا و صداقت و فروتنی ، در تمام ابعاد ، هم علمی ،
هم فرهنگی و هم مذهبی در دنیای خود کم نظیر بودند . موقعیت اجتماعی و رسالت دینی
ایشان به گونه ای بود که بیشترین تلاش و همت خود را در راه اشاعه دین حق و مذهب
راستین تشیع و رسیدگی به امور مردم صرف کرد . با این وجود ، هیچ گاه از تدریس ،
مطالعه و تحقیق فاصله نگرفتند و این مسایل فرین لحظه های تنهایی او بود . « مراتب
علمی و تالیفات آیت الله عاملی ، مورد تصدیق و تکریم بسیاری از محققان و علمای بزرگ
عصر خود قرار گرفته است . مقام والای مرجعیت شیعه ، آیت الله آسید ابوالحسن اصفهانی
، اجتهاد فقهی ایشان را مورد تائید قرار داده اند . و « صاحب کفاید » مرحوم آخوند
ملا محمد کاظم خراسانی ، بر کتاب « نهج الرشاد » ایشان تفریظ نوشته است .
مرحوم آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی ، « بنیان گذار حوزه علمیه قم » ، نیز
با نوشتن تقریظی بر کتاب « نهج الرشاد » آیت الله عاملی مراتب علمی و اجتهاد ایشان
را تائید می کند . علمای آن عصر چون آیت الله العظمی بروجردی ، آیت الله آمیر سید
علی یثربی – که از مجتهدان سرشناس و متبحر عصر خود بود – ایشان را مجتهدی بزرگ
دانسته اند ، آیت الله ملا عبد الرسول مدنی که خود مجتهد مسلم و مطلق در ابواب
گوناگون فقه بوده – مقام علمی و اجتهاد ایشان را امضاء کرده اند . آیت الله ملا
حبیب شریف کاشانی که سمت استادی آن بزرگوار را داشته اند از وی به نیکی و بزرگی یاد
کرده اند . » از تالیفاتی که ایشان در دوران حیات پر برکتش به نگارش در آوردند می
توان به آثاری چون :
« نهج الرشاد فی شرح الارشاد ( با موضوعات فقهی ) ، رساله علمیه سبیل الجنان ) ، و
تعدادی رساله خطی در فقه و اصول و موضوعات قرآنی اشاره کرد . هم اکنون این آثار خطی
و کتاب های بسیار نفیس شخصی ایشان که مسلما گنجینه ای است بس گرانبها و بسیار غنی ،
در بخش آثار خطی کتاب خانه آستان مقدس حضرت محمد هلال بن علی (ع) نگه داری می شود .
مرحوم آیت الله ملا حبیب کاشانی در کتاب عقایدالایمان درباره ایشان چنین می نگارد :
« العلامه الفقیه المجتهد المیرزا احمد عاملی الآرانی صاحب المولفات القیمه فی
الفقه و الرشاد »
آیت الله امامت کاشانی در تذکره الشعرا از ایشان تحت عنوان : « شیخنا العلامه
الفقیه الربانی و الآیه السبحانی آقای آقا میرزا احمد العاملی الآرانی نجل جلیل
مرحوم آیت الله آقای ملا محمد علی آرانی که در زهد و تقوا بی نظیر نزد جدّ امجد
شاگردی کرده به مقامات عالیه اجتهاد نائل آمده مورد تصدیق مراجع بزرگ واقع شده
[ است ] » یاد می کند .
منابع و مآخذ :
1- سیمای کاشان سلمانی آرانی ؛ حبیب الله ، انتشارات بشیر ، چاپ اول ، قم ، 1375.
2- برگی از دفتر کویر ؛ نمکی آرانی ، میثم ، نشر قندانی ، چاپ اول ، قم ، 1372.
3- حدیث آیینه ؛ قندانی ، علی اکبر ، نشر مرنجاب ، چاپ اول ، کاشان ، 1380.
4- تذکرة الشعرا ؛ امامت کاشانی ، عزیز الله ، چاپخانه ی علمیه ، قم ، 1398 قمری .
نویسنده : علی
محمد سلطان محمدی آرانی
عالی ا ست;)
سلام. مقاله شما درمورد حضرت آقامیرزا احمد عاملی آرانی بسیار خوب بود. اما صد افسوس این روزها صحبتی بسیار از این عالم بزرگوار به میان نمی اید و مجلس وبزرگداشتی برگزار نمیشودو کم کم از ذهن قشر جوان و کسانی که فقط درمورد این عالم شنیده اند پاک میشود. ایشان از نظر معنوی وعرفانی به حد کمال رسیده بودندو عارفی بسیار بزرگوار و حتی مستجاب الدعوه بودند. ما مردم این خطه نباید در مورد این عارف جلیل القدر کوتاهی کنیم و باید در حد توان خود به تبلیغ در مورد ایشان بپردازیم.